De drukte in de spits bewijst het: we moeten nú doorpakken voor een aantrekkelijke, duurzame en bereikbare metropoolregio. Welke bereikbaarheidsmaatregelen kunnen we nemen in een landschap waarin de financiële middelen en de menskracht beperkt zijn? Met een creatieve werksessie, georganiseerd vanuit het Multimodaal Toekomstbeeld (MTB), haalden we nieuwe, onorthodoxe ideeën op bij Rijk, regio én maatschappelijke partijen.
Het bromvliegeffect
De creatieve werksessie werd afgetrapt met een pitch van gedragswetenschapper dr. Eva van den Broek. Met het voorbeeld van het bromvliegeffect liet ze zien hoe je door middel van nudging het gedrag van mensen kunt stimuleren. Schiphol gebruikte een geschilderde bromvlieg als test in de toiletten. Gehaaste en gejetlagde mensen mikten namelijk niet goed en zo liepen de schoonmaakkosten hoog op. Door de geschilderde bromvlieg in het urinoir werd er gedachteloos op gericht. Schiphol bespaarde zo 30.000 euro per jaar aan schoonmaakkosten.
Een klein voorbeeld, maar het bromvliegeffect daagt uit om na te denken over andere manieren waarop de overheid kan inzetten op gedragsverandering. Vaak stuurt de overheid op gedrag door bijvoorbeeld regels en wetten, het geven van informatie, en financiële prikkels. Denk bijvoorbeeld aan borden die een omleiding aangeven vanwege een afgesloten weg. Met nudging kun je vaak meer bereiken.
Gedragsverandering en mobiliteit
Als het om gedragsverandering in mobiliteit gaat, zijn er vele voorbeelden van nudging te noemen. De naar boven wijzende pijlen op de borden van snelwegen zorgen voor een betere verkeersdoorstroming en minder files. Een supermarkt waarbij de parkeerplekken verder weg zijn, maakt het aantrekkelijker voor mensen om niet met de auto te komen.
Uiteraard blijft het ingewikkeld om mensen aan te zetten tot verandering. Volgens Van den Broek is het daarom juist verstandig om in te zetten op gedragsverandering als mensen al een verandering doorgaan, zoals bijvoorbeeld bij een verhuizing. Dat is een mooi moment om na te denken over op een andere manier naar werk reizen.
Voorzieningen binnen handbereik
Ook mobiliteitsexpert Geert Kloppenburg was aanwezig bij de creatieve werksessie. Met een voorproefje op zijn nieuwe documentaire ‘De Stad van de toekomst – een blik op mobiliteit’ inspireerde hij de deelnemers om na te denken over creatieve oplossingen voor het bereikbaarheidsvraagstuk in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Zo gaf Kloppenburg aan dat er vaker nagedacht kan worden over het inrichten van wijken waarin mensen op loop- en fietsafstand zijn van de belangrijkste voorzieningen.
Lege ruimte benutten
Een vitale en leefbare stad creëren betekent ook nadenken over het benutten van lege ruimte. Denk bijvoorbeeld aan lege stoelen in de bus of lege rijstroken op de weg. Spare capacity, noemt Kloppenburg dit. ‘Die lege ruimte biedt mogelijkheden om bijvoorbeeld een rijbaan specifiek voor volle bussen en taxi’s te maken,’ zegt hij. ‘Daarmee benut je de capaciteit die je op de weg hebt en beperkt is in de spits. En dat motiveert bestuurders weer om met een vol voertuig te reizen. De mobiliteitstransitie betekent namelijk niet extra wegen bouwen en meer reizen mogelijk maken. Het is vooral nadenken over het inrichten van een stad op zo’n manier dat iedereen makkelijk kan komen waar die moet zijn.’
Bereikbaarheidsvraagstuk over verschillende domeinen
Als opdracht gaf Kloppenburg de deelnemers mee om na te denken over aanvullingen op het Multimodaal Toekomstbeeld (MTB) en op oplossingen die je samen met anderen moet oppakken. Daarnaast gaat het bereikbaarheidsvraagstuk niet alleen over mobiliteit, maar ook over brede welvaart, duurzaamheid en economie. En dus komt er meer op ons af dan alleen de vraag over hoe we omgaan met mobiliteit. Kloppenburg spoort daarom aan om al die verschillende domeinen mee te nemen in beleidsplannen.
Brede en integrale blik
Met een ‘wereldcafé-methode’ werd er vervolgens in verschillende settings gepraat over nieuwe, onorthodoxe ideeën. We haalden bij deelnemers ook op waarvan zij vinden dat het programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB) energie en capaciteit in moet stoppen. Een van de deelnemers gaf aan: ‘Vanuit de regio is er behoefte aan concrete oplossingen. En een brede en integrale blik voor de opgaven die er zijn. Deel ook de goede voorbeelden, want dan hoeft een andere gemeente niet het wiel opnieuw uit te vinden.’
Spreiden en mijden: het goede voorbeeld
Directeur Realisatie en Concern van Vervoerregio Amsterdam Peggy Laurs demonstreerde tot slot hoe Vervoerregio Amsterdam het goede voorbeeld geeft als het om spreiden en mijden gaat. De ambitie van de organisatie is om te zorgen dat het kantoor beter bereikbaar is voor werknemers en het minder druk is tijdens de spits. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om op het kantoor van de Vervoerregio als externe te werken. Een belangrijke bijvangst is dat de vitaliteit van werknemers hierdoor erop vooruitgaat.
Laurs wil hiermee laten zien dat het niet moeilijk hoeft te zijn om te bedenken wat je zelf in jouw organisatie kunt betekenen. Maatregelen die nu al effect hebben, zijn hybride werken, een hogere fietsvergoeding, en een gebruikersvriendelijk declaratiesysteem. ‘En kijk ook naar de mogelijkheden om later van huis weg te gaan, een overleg bij een collega thuis te doen of in een park in de buurt, en eerder van kantoor weggaan om thuis verder te werken.’
Meer informatie
De creatieve werksessie werd afgesloten met een borrel waar er nog nagepraat kon worden. Zijn er nog ideeën die je zou willen delen met ons? Mooie voorbeelden vanuit jouw eigen organisatie? Ingevingen over waar SBaB energie en capaciteit in moet stoppen? Laat het ons weten door te mailen naar SamenBouwenaanBereikbaarheid@rws.nl. Wil je meer weten over het MTB? Kijk dan op onze website bij de pagina van het MTB of neem contact op via ons emailadres voor een toelichting op het MTB.