Twee steden, dichtbij elkaar, omringd door natuur- en recreatiegebieden. De Bay Area rondom de Amerikaanse steden San Francisco en Oakland heeft een hoogstedelijk karakter waar water een belangrijke rol speelt. Nederland heeft ook een Bay Area, namelijk tussen Amsterdam en Almere. In een MIRT-onderzoek wordt nu gekeken hoe deze steden kunnen groeien en toch bereikbaar blijven, vertelt Frans Hasselaar.
Het was Daan Zandbelt, rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving, die voor het eerst de associatie maakte met San Francisco, vertelt Frans Hasselaar. Zandbelt bracht een advies uit over het Ontwikkelpad van het programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid. “San Francisco heeft een hoogstedelijk woonwerkmilieu waarbij water een belangrijke rol speelt. Aan de overkant van de baai ligt de stad Oakland. De twee steden zijn door middel van een brug met elkaar verbonden,” legt Hasselaar uit. “Het geheel van de San Francisco Bay Area wordt compleet gemaakt door diverse natuur- en recreatiegebieden aan de oevers van de baai en op eilanden. Wellicht dat deze associatie een inspiratie kan zijn voor onze opgave in het MIRT-onderzoek voor de Amsterdam Bay Area.”
Amsterdam Bay Area
In een MIRT-onderzoek wordt gekeken wat er moet gebeuren om een bepaald gebied in de toekomst veilig, bereikbaar en leefbaar te houden. Zo’n onderzoek komt er nu ook naar Amsterdam Bay Area. Amsterdam Bay Area is pakweg het gebied tussen Amsterdam-Oost (Zeeburgereiland en IJburg fase 2) en Almere. “Uiteraard hebben de ontwikkelingen in dit gebied ook effect op gebieden daarbuiten, zoals Waterland, Lelystad en de Gooi- en Vechtstreek”, vertelt Frans Hasselaar. “Daarom bepalen we nu de precieze scope van het MIRT-onderzoek. In het eerste kwartaal van 2020 stelt de Programmaraad het plan van aanpak vast, met daarin het exacte gebied dat we gaan onderzoeken.”
Hoogstedelijk woonmilieu
De komende jaren komen er in dit gebied vele tienduizenden woningen en arbeidsplaatsen bij. Frans Hasselaar: “Zeeburgereiland en IJburg breiden uit met 30.000 woningen en worden grote, gemengde stadswijken met een sterke focus op water. Ook in Almere komen – mits goed ontsloten – nog tienduizenden woningen bij. Een deel van deze woningen wordt gerealiseerd rondom de stations in Almere en dan met name bij Almere Centrum. Deze gebieden worden daardoor straks drukker bevolkt. In 2022 vindt in Almere de Floriade plaats; daarna wordt dit gebied een nieuwe woonwijk. Het grootste deel van de woningbouwopgave kan een plek krijgen in het nieuwe stadsdeel Almere Pampus. Een belangrijke vraag in dit onderzoek is in hoeverre we het hoogstedelijke woonmilieu van Amsterdam-IJburg daar kunnen voorzetten. Dat moet het MIRT onderzoek in beeld brengen, net als de vraag hoe dit gebied op duurzame wijze ontsloten kan worden. Daarnaast moeten we kijken naar de functies en rollen van het IJmeer en de oevers.”
Beschermd natuurgebied
En hier zit meteen een aandachtspunt, vertelt Frans Hasselaar: “Het IJmeer is een beschermd natuurgebied en is onderdeel van Natura 2000. Dit betekent dat er een noodzakelijk maatschappelijk belang moet zijn om hier andere ontwikkelingen toe te staan en dat natuur zeer centraal moet staan in onze ontwikkelstrategie. De afgelopen jaren zijn er al verschillende maatregelen tot uitvoering gekomen, die de kwaliteit van het Natura 2000 gebied versterken en ook ruimte bieden voor toekomstige verstedelijking rondom dit gebied.
Voor een uniek hoogstedelijk woonmilieu aan het water in Almere-Pampus is het nodig dat er een goede verbinding komt met Amsterdam. Hierbij wordt gedacht aan een IJmeerverbinding die Pampus direct verbindt met IJburg en Amsterdam of een verbinding via de Hollandse Brug. Het accent van de verbinding zal gericht zijn op openbaar vervoer.”
Kansrijke alternatieven
Bij de gebiedsontwikkelingen van stedelijke knopen in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) wordt vooral gekeken naar de ontwikkeling van bestaande stationsgebieden. Hoe kun je hier de functies wonen, werken en voorzieningen verdichten? Het zijn vaak complexe opgaven waar veel belangen spelen. Voor Almere-Pampus is dat anders, zegt Frans Hasselaar: “Voor dit gebied liggen de plannen nog op de tekentafel, dus daar is geen sprake van het verdichten van een bestaand gebied en ingewikkelde grondposities. Dat biedt kansen. We moeten dus nu goed nadenken hóe we dit gebied ontwikkelen. Ik denk dat het MIRT-onderzoek hierbij kan helpen.”
Samenwerken in Samen Bouwen aan Bereikbaarheid én in het MIRT-onderzoek
Samenwerken is de basis van Samen Bouwen aan Bereikbaarheid. “De provincie Flevoland en de gemeenten Almere en Amsterdam zijn de belangrijke regionale partners, die actief aan het onderzoek zullen bijdragen. Vanuit Almere 2.0 wordt reeds aan een Handelingsperpectief gewerkt, waarin de afspraken uit de rijksstructuurvisie Amsterdam- Almere-Markermeer voor de komende jaren weer vorm worden gegeven. Dit wordt een bouwsteen in het MIRT onderzoek. Gedurende de totstandkoming werken we nauw samen.
Maar denk ook aan betrokkenheid van provincie Noord-Holland, Gooi- en Vechtgemeenten en maatschappelijke organisaties, zoals natuurorganisaties. In het plan van aanpak zullen we beschrijven hoe elke partij wordt betrokken en hoe we gaan samenwerken.”
Samenwerken is voor de meeste van deze partijen niets nieuws: de meeste betrokkenen kennen elkaar al van Samen Bouwen aan Bereikbaarheid. En dat is een groot voordeel, ziet Frans Hasselaar: “Door samen tot gedeelde inzichten over de opgaven te komen, maak je maximaal gebruik van ieders creativiteit, kun je rekening houden met ieders belangen en heb je de beste kansen dat er gemeenschappelijke besluiten worden genomen over de verdere ontwikkeling van de oostflank van de MRA, oftewel Amsterdam Bay Area.”