Nederland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) verstedelijken de komende decennia in rap tempo. In het regeerakkoord is opgenomen dat er jaarlijks 100.000 woningen gebouwd moeten worden. Het rapport Multimodaal Toekomstbeeld MRA 2040 (MTB 2040) onderzocht welke opgave voor mobiliteit deze verstedelijking met zich meebrengt. Uit deze analyse blijkt dat Rijk en regio scherpe keuzes moeten maken, willen we de MRA aantrekkelijk en bereikbaar houden en doelen op het gebied van duurzaamheid en brede welvaart behalen. Keuzes die vragen om een andere kijk op mobiliteit. Het MTB 2040 is opgesteld als aanzet voor de te maken keuzes en is vandaag, na instemming door de Programmaraad SBaB, door het programma Samen bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB) gepubliceerd.
In de Metropool Regio Amsterdam (MRA) komen er tot 2040 250.000 woningen bij en groeit de werkgelegenheid met 230.000 arbeidsplaatsen. Hiervan worden al 175.000 woningen tot 2030 gerealiseerd. Deze groeiopgave moet samengaan met het behalen van de klimaatdoelen van de Europese Klimaatwet: 55% minder CO2-uitstoot in 2030 en 95% in 2050. Daarnaast willen Rijk en regio brede welvaartsdoelen behalen.
Grote opgave voor Rijk en regio
Welke opgave voor mobiliteit volgt uit de verstedelijking van de MRA werd in het MTB 2040 nader onderzocht. Uit deze analyse blijkt dat als Rijk en regio op het gebied van mobiliteit niets aanvullends doen en de toenemende vraag naar vervoer mogelijk blijven maken de negatieve gevolgen enorm groot zijn. Bovendien zal 75 procent van de mobiliteitsgroei al in 2030 gerealiseerd zijn, vanwege de grote toename van 175.000 woningen de komende jaren. Het opvangen van deze groei wordt een uitdaging. Zo kost het voorbereiden van nieuwe projecten en nieuw beleid vaak jaren. Daarbij komt dat de verstedelijking ook leidt tot een groei- en duurzaamheidsopgave voor het goederenvervoer op de weg, het spoor en het water en voor de stadslogistiek. Dit maakt de aanpak extra complex.
Verstedelijkingsambitie vraagt om mobiliteitstransitie
De grote opgave waar Rijk en regio voor staan, betekent dat er nu al scherpe keuzes gemaakt moeten worden. Daarbij gaat het om keuzes in beleid en om keuzes over investeringen in infrastructuur. Keuzes die bijdragen aan de brede welvaartsdoelen. Dit vraagt om een andere kijk op mobiliteit. Een mobiliteitstransitie in de hele MRA - waar in de zes deelregio’s van de Metropoolregio Amsterdam verschillend invulling aan gegeven kan worden – is nodig. Het MTB 2040 is opgesteld als aanzet voor de te maken keuzes. Het omvat zes sturingsprincipes, enkele essentiële afwegingen daarbij en een globaal faseringsplan met een aantal stappen.
De basis voor verdere uitwerking
Met name de zes sturingsprincipes vormen een belangrijke basis voor concrete maatregelen die Rijk en regio de komende jaren gaan uitwerken. De sturingsprincipes beïnvloeden elkaar en zijn allemaal nodig om de regio bereikbaar te houden.
Principe 1: Afremmen en spreiden mobiliteitsgroei
Om doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en leefkwaliteit te halen en om het netwerken beter te laten functioneren, is het noodzakelijk de mobiliteitsgroei af te remmen en te spreiden (over de dag).
Principe 2: Stem verstedelijking nog beter af op de kwaliteit van de bereikbaarheid en nabijheid
Het is van cruciaal belang om het tempo van de verstedelijking en bereikbaarheid en het moment waarop verschillende locaties ontwikkeld gaan worden goed op elkaar af te stemmen. Essentieel is dat de groei van de werkgelegenheid beter gespreid wordt over de regio.
Principe 3: Verbeter stedelijke en regionale fietsnetwerken
Voor het behalen van de doelen rond goede en gezonde leefkwaliteit en duurzaamheid is het investeren in het fietsnetwerk en -gebruik cruciaal. Fietsen is immers naast lopen de meest ruimte-efficiënte en duurzame vorm van mobiliteit.
Principe 4: Schaalsprong OV door stapsgewijs ontvlechten van openbaar vervoer
De beste manier om veel meer capaciteit te creëren in het openbaar vervoer en de betrouwbaarheid te verbeteren, is het zo veel mogelijk ontvlechten van lokale, regionale netwerken en het (inter)nationale netwerk.
Principe 5: Ringen draaiende houden
Het kunnen blijven sturen van het autoverkeer in de MRA door de ringen te laten draaien, blijft ook in de toekomst van groot belang. Beide ringen (A10 en A5/A9/A10-noord) zijn nodig voor een goede verkeersafwikkeling en moeten blijven draaien.
Principe 6: Ontwikkel één of twee regionale hubs per corridor
De mobiliteitstransitie (afremmen en spreiden van de mobiliteitsgroei) is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle hub-strategie (principe 1). Een succesvolle hub-strategie zet per corridor in op twee locaties die kansrijk zijn; dichtbij en verder van de stad/steden. Wanneer Rijk en regio de sturingsprincipes gaan uitwerken en toepassen, is het belangrijk om met elkaar te bepalen wat de beste mix is van maatregelen. Noodzakelijk hierbij is maatwerk.
Hoe nu verder?
In 2022 gaat het programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB) de zes sturingsprincipes verder aanscherpen en aanvullen. Om vervolgens draagvlak voor de principes te krijgen en op zoek te gaan naar (deel)regionaal maatwerk, gaan we met de deelregio’s van de MRA in gesprek. In dit gesprek staan de opgave en onderzoeksvragen per deelregio centraal. Deze informatie gebruiken we voor de deelregionale plannen van aanpak die we mogelijk in 2023 opstellen en uitvoeren.
Lees het rapport…
Op de pagina van de programmalijn Multimodaal toekomstbeeld kun je vanaf vandaag het rapport en de publiekssamenvatting lezen.